Rezerwa na odprawy emerytalne
Kodeks Pracy (tekst jednolity)
Ustawa o rachunkowości (tekst jednolity)
Krajowy Standard Rachunkowości nr 6 (KSR 6) (tekst jednolity)
Międzynarodowy Standard Rachunkowości nr 19 (MSR 19) (tekst jednolity)
Krajowym Standardem Aktuarialnym nr 1 (KSA 1) (tekst jednolity)
Najważniejsze aspekty dotyczące wyceny rezerw na odprawy emerytalne:
Najważniejsze aspekty dotyczące wyceny rezerw na odprawy emerytalne:
- Odrawa emerytalna – komu przysługuje?
- Jak obliczyć rezerwy na odprawy emerytalne?
- Kiedy tworzymy rezerwy na odprawę emerytalną?
Odrawa emerytalna – komu przysługuje?
Odprawę emerytalną definiuje się jako jednorazowe, powszechne świadczenie wypłacane pracownikowi przez pracodawcę, w przypadku gdy stosunek pracy uległ zakończeniu w związku z przejściem na emeryturę. Kodeks Pracy stanowi, iż prawo do odprawy emerytalnej przysługuje każdemu pracownikowi i określa jej minimalną wysokość – jednomiesięczne wynagrodzenie pracownika. Wartym odnotowania jest fakt, że każda spółka może dowolnie podwyższać wysokość wypłacanych odpraw emerytalnych poprzez stosowanie odpowiednich zapisów w Regulaminach Wynagradzania lub Zakładowych Układach Zbiorowych Pracy.
Poniżej przedstawiamy zapisy Kodeku Pracy odnoszące się bezpośrednio do odprawy emerytalnej:
Art. 921. § 1. Pracownikowi spełniającemu warunki uprawniające do renty z tytułu niezdolności do pracy lub emerytury, którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na rentę lub emeryturę, przysługuje odprawa pieniężna w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia.
§ 2. Pracownik, który otrzymał odprawę, nie może ponownie nabyć do niej prawa.
Należy pamiętać, że o odprawach emerytalnych wspominają także inne niezmiernie ważne akty prawne. Przykładowo Ustawa o Rachunkowości wśród świadczeń, na które przedsiębiorstwa powinny tworzyć rezerwy, wymienia odprawy emerytalne. Ponadto spółki powinny tworzyć rezerwy na nagrody jubileuszowe oraz odprawy rentowe i pośmiertne.
Zapisy Ustawy o Rachunkowości przedstawiamy poniżej:
Art. 39. 1. Jednostki dokonują czynnych rozliczeń międzyokresowych kosztów, jeżeli dotyczą one przyszłych okresów sprawozdawczych.
2. Jednostki dokonują biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów w wysokości prawdopodobnych zobowiązań przypadających na bieżący okres sprawozdawczy, wynikających w szczególności:
1) ze świadczeń wykonanych na rzecz jednostki przez kontrahentów jednostki, a kwotę zobowiązania można oszacować w sposób wiarygodny;
2) z obowiązku wykonania, związanych z bieżącą działalnością, przyszłych świadczeń na rzecz pracowników, w tym świadczeń emerytalnych, a także przyszłych świadczeń wobec nieznanych osób, których kwotę można oszacować w sposób wiarygodny, mimo że data powstania zobowiązania nie jest jeszcze znana, w tym z tytułu napraw gwarancyjnych i rękojmi za sprzedane produkty długotrwałego użytku. Zobowiązania ujęte jako bierne rozliczenia międzyokresowe i zasady ustalania ich wysokości powinny wynikać z uznanych zwyczajów handlowych.
2a. Zobowiązania, o których mowa w ust. 2 pkt 2, wykazuje się w bilansie jako rezerwy na zobowiązania.
Poniżej przedstawiamy zapisy Kodeku Pracy odnoszące się bezpośrednio do odprawy emerytalnej:
Art. 921. § 1. Pracownikowi spełniającemu warunki uprawniające do renty z tytułu niezdolności do pracy lub emerytury, którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na rentę lub emeryturę, przysługuje odprawa pieniężna w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia.
§ 2. Pracownik, który otrzymał odprawę, nie może ponownie nabyć do niej prawa.
Należy pamiętać, że o odprawach emerytalnych wspominają także inne niezmiernie ważne akty prawne. Przykładowo Ustawa o Rachunkowości wśród świadczeń, na które przedsiębiorstwa powinny tworzyć rezerwy, wymienia odprawy emerytalne. Ponadto spółki powinny tworzyć rezerwy na nagrody jubileuszowe oraz odprawy rentowe i pośmiertne.
Zapisy Ustawy o Rachunkowości przedstawiamy poniżej:
Art. 39. 1. Jednostki dokonują czynnych rozliczeń międzyokresowych kosztów, jeżeli dotyczą one przyszłych okresów sprawozdawczych.
2. Jednostki dokonują biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów w wysokości prawdopodobnych zobowiązań przypadających na bieżący okres sprawozdawczy, wynikających w szczególności:
1) ze świadczeń wykonanych na rzecz jednostki przez kontrahentów jednostki, a kwotę zobowiązania można oszacować w sposób wiarygodny;
2) z obowiązku wykonania, związanych z bieżącą działalnością, przyszłych świadczeń na rzecz pracowników, w tym świadczeń emerytalnych, a także przyszłych świadczeń wobec nieznanych osób, których kwotę można oszacować w sposób wiarygodny, mimo że data powstania zobowiązania nie jest jeszcze znana, w tym z tytułu napraw gwarancyjnych i rękojmi za sprzedane produkty długotrwałego użytku. Zobowiązania ujęte jako bierne rozliczenia międzyokresowe i zasady ustalania ich wysokości powinny wynikać z uznanych zwyczajów handlowych.
2a. Zobowiązania, o których mowa w ust. 2 pkt 2, wykazuje się w bilansie jako rezerwy na zobowiązania.
Jak obliczyć rezerwy na odprawy emerytalne?
Krajowy Standard Rachunkowości nr 6 (KSR 6) oraz Międzynarodowe Standardy Rachunkowości nr 19 (MSR 19) zalecają skorzystanie z usług licencjonowanego aktuariusza lub biura aktuarialnego do wyznaczenia wartości rezerw. Umotywowane jest to faktem, iż metoda prognozowanych świadczeń jednostkowych (Projected Unit Metod) wymaga przyjęcia szeregu prawdopodobieństw oraz skomplikowanych algorytmów matematycznych, z którymi biegły aktuariusz nie będzie miał problemów.
Przedsiębiorstwa są zobowiązane tworzyć rezerwy na odprawy emerytalne na każdy dzień bilansowy w postaci zagregowanych wartości rezerw obliczonych dla każdego pracownika oddzielnie. Nie powinno się dokonywać estymacji rezerw w oparciu o zsumowane dane przedstawiające wartości średnie – zastosowanie takiego sposobu wyznaczania rezerw na świadczenia emerytalne może powodować znaczne ich niedowartościowanie.
W Krajowym Standardzie Rachunkowości nr 6 znajdują się zapisy dotyczące udziału biegłego aktuariusza w wycenie rezerw na odprawy emerytalne:
Pkt. 4.7. Podstawą wyceny rezerw na przyszłe świadczenia na rzecz pracowników są przepisy prawa pracy, regulaminów wynagrodzeń, układów zbiorowych i innych wiążących porozumień pracodawców z pracownikami. Szacunek kwoty rezerwy powinien uwzględniać obowiązkowe obciążenie pracodawcy wynikające z obowiązujących na dzień szacowania rezerwy przepisów prawa (np. składki emerytalne i rentowe).
Przy wycenie świadczeń emerytalnych i podobnych można kierować się postanowieniami MSR 19 "Świadczenia pracownicze". Zalecaną metodą szacowania rezerw na te świadczenia jest wycena aktuarialna. Wycena rezerw na długoterminowe świadczenia pracownicze, w tym: nagrody jubileuszowe, odprawy emerytalne i rentowe powinna zostać przeprowadzona zgodnie z metodologią aktuarialną, korzystając z pomocy aktuariusza, albowiem ustalenie kwot tych rezerw oparte jest na szeregu założeniach, zarówno co do warunków makroekonomicznych, jak i założeniach dotyczących rotacji pracowników, ryzyka śmierci i innych. Aktuariusz może wycenić rezerwy na: nagrody jubileuszowe, odprawy emerytalne, pośmiertne, rentowe, dodatki stażowe, opiekę medyczną itp.
Międzynarodowy Standardy Rachunkowości nr 19 przedstawia metodę Projected Unit Metod jako zalecaną do wyceny rezerw na świadczenia pracownicze:
Pkt. 67 Jednostka stosuje metodę prognozowanych uprawnień jednostkowych, aby ustalić wartość bieżącą swoich zobowiązań z tytułu określonych świadczeń oraz związanych z nimi kosztów bieżącego zatrudnienia oraz - w stosownych przypadkach - kosztów przeszłego zatrudnienia.
Pkt. 68 Zgodnie z metodą prognozowanych uprawnień jednostkowych (czasami znaną pod nazwą metody świadczeń narosłych w stosunku do stażu pracy lub metody "świadczenie/staż pracy") każdy okres wykonywania pracy postrzega się jako powodujący powstanie dodatkowej jednostki uprawnienia do świadczeń (zob. paragrafy 70-74), a każda jednostka uprawnienia do świadczeń wyliczana jest oddzielnie przed wejściem w skład ostatecznego zobowiązania (zob. paragrafy 75-98).
Wspomniany wyżej Kodeks Pracy opisuje najmniejszą możliwą wysokość odprawy emerytalnej nie uzależniając jej od stażu pracy. Duża ilość firm decyduje się na powiększenie odpraw emerytalnych wypłacanych swoim pracownikom poprzez podwyższanie jej wysokości w Zakładowych Układach Zbiorowych Pracy lub Regulaminach Wynagradzania – wysokość dodatkowego świadczenia emerytalnego uzależnia się od wynagrodzenia pracownika i stażu pracy. Im pracownik ma dłuższy staż tym przysługuje mu prawo do wyższej odprawy emerytalnej – implikuje to zwiększenie wartości rezerw zawiązanych na przyszłe wypłaty odpraw.
Przedsiębiorstwa są zobowiązane tworzyć rezerwy na odprawy emerytalne na każdy dzień bilansowy w postaci zagregowanych wartości rezerw obliczonych dla każdego pracownika oddzielnie. Nie powinno się dokonywać estymacji rezerw w oparciu o zsumowane dane przedstawiające wartości średnie – zastosowanie takiego sposobu wyznaczania rezerw na świadczenia emerytalne może powodować znaczne ich niedowartościowanie.
W Krajowym Standardzie Rachunkowości nr 6 znajdują się zapisy dotyczące udziału biegłego aktuariusza w wycenie rezerw na odprawy emerytalne:
Pkt. 4.7. Podstawą wyceny rezerw na przyszłe świadczenia na rzecz pracowników są przepisy prawa pracy, regulaminów wynagrodzeń, układów zbiorowych i innych wiążących porozumień pracodawców z pracownikami. Szacunek kwoty rezerwy powinien uwzględniać obowiązkowe obciążenie pracodawcy wynikające z obowiązujących na dzień szacowania rezerwy przepisów prawa (np. składki emerytalne i rentowe).
Przy wycenie świadczeń emerytalnych i podobnych można kierować się postanowieniami MSR 19 "Świadczenia pracownicze". Zalecaną metodą szacowania rezerw na te świadczenia jest wycena aktuarialna. Wycena rezerw na długoterminowe świadczenia pracownicze, w tym: nagrody jubileuszowe, odprawy emerytalne i rentowe powinna zostać przeprowadzona zgodnie z metodologią aktuarialną, korzystając z pomocy aktuariusza, albowiem ustalenie kwot tych rezerw oparte jest na szeregu założeniach, zarówno co do warunków makroekonomicznych, jak i założeniach dotyczących rotacji pracowników, ryzyka śmierci i innych. Aktuariusz może wycenić rezerwy na: nagrody jubileuszowe, odprawy emerytalne, pośmiertne, rentowe, dodatki stażowe, opiekę medyczną itp.
Międzynarodowy Standardy Rachunkowości nr 19 przedstawia metodę Projected Unit Metod jako zalecaną do wyceny rezerw na świadczenia pracownicze:
Pkt. 67 Jednostka stosuje metodę prognozowanych uprawnień jednostkowych, aby ustalić wartość bieżącą swoich zobowiązań z tytułu określonych świadczeń oraz związanych z nimi kosztów bieżącego zatrudnienia oraz - w stosownych przypadkach - kosztów przeszłego zatrudnienia.
Pkt. 68 Zgodnie z metodą prognozowanych uprawnień jednostkowych (czasami znaną pod nazwą metody świadczeń narosłych w stosunku do stażu pracy lub metody "świadczenie/staż pracy") każdy okres wykonywania pracy postrzega się jako powodujący powstanie dodatkowej jednostki uprawnienia do świadczeń (zob. paragrafy 70-74), a każda jednostka uprawnienia do świadczeń wyliczana jest oddzielnie przed wejściem w skład ostatecznego zobowiązania (zob. paragrafy 75-98).
Wspomniany wyżej Kodeks Pracy opisuje najmniejszą możliwą wysokość odprawy emerytalnej nie uzależniając jej od stażu pracy. Duża ilość firm decyduje się na powiększenie odpraw emerytalnych wypłacanych swoim pracownikom poprzez podwyższanie jej wysokości w Zakładowych Układach Zbiorowych Pracy lub Regulaminach Wynagradzania – wysokość dodatkowego świadczenia emerytalnego uzależnia się od wynagrodzenia pracownika i stażu pracy. Im pracownik ma dłuższy staż tym przysługuje mu prawo do wyższej odprawy emerytalnej – implikuje to zwiększenie wartości rezerw zawiązanych na przyszłe wypłaty odpraw.
Kiedy tworzymy rezerwy na odprawę emerytalną?
Przedsiębiorstwa tworzące rezerwy na odprawy emerytalne, pośmiertne lub rentowe, które opierają się tylko na zapisach Kodeksu Pracy często uważają, że wartość tychże rezerw nie wykazuje istotności bilansowej. Jednak aby się o tym fakcie przekonać należy wycenić rezerwy na odprawy emerytalne korzystając z biura aktuarialnego lub usług biegłego aktuariusza.
Nie należy zapominać, iż wielkość odpraw emerytalnych może być w związku z zapisami Regulaminów Wynagradzania lub Zakładowych Układów Zbiorowych Pracy w nieograniczony sposób podwyższana. Zwyczajowo wyższe odprawy emerytalne, uzależniane od całkowitego stażu pracy posiadają m.in. górnicy, żołnierze zawodowi, nauczyciele, policjanci lub pracownicy służby cywilnej. Jak już zostało wcześniej wspomniane – im wyższa wartość odprawy emerytalnej tym wyższa wartość rezerw na nie utworzonych.
Nasze Biuro Aktuarialne zajmuje się m.in. wyceną rezerw na odprawy emerytalne, w celu uzyskania informacji zapraszamy na naszą stronę i do kontaktu.
Sprawdź ofertę! >>>
Nie należy zapominać, iż wielkość odpraw emerytalnych może być w związku z zapisami Regulaminów Wynagradzania lub Zakładowych Układów Zbiorowych Pracy w nieograniczony sposób podwyższana. Zwyczajowo wyższe odprawy emerytalne, uzależniane od całkowitego stażu pracy posiadają m.in. górnicy, żołnierze zawodowi, nauczyciele, policjanci lub pracownicy służby cywilnej. Jak już zostało wcześniej wspomniane – im wyższa wartość odprawy emerytalnej tym wyższa wartość rezerw na nie utworzonych.
Nasze Biuro Aktuarialne zajmuje się m.in. wyceną rezerw na odprawy emerytalne, w celu uzyskania informacji zapraszamy na naszą stronę i do kontaktu.
Sprawdź ofertę! >>>