Założenia aktuarialne w wycenie rezerw pracowniczych: stopa dyskonta

Stopa dyskonta jest jednym z najważniejszych założeń aktuarialnych uwzględnianych przez aktuariusza podczas wyceny rezerw na świadczenia pracownicze – odprawy emerytalne, rentowe, pośmiertne, nagrody jubileuszowe itp. Jej uwzględnienie w wycenie rekomendują:
- Krajowy Standard Rachunkowości nr 6 (KSR 6)
- Międzynarodowy Standard Rachunkowości nr 19 (MSR 19)
                                                                 - Krajowy Standard Aktuarialny nr 1 (KSA 1)

Stopa dyskontowa jest stopą zrzeczenia się przyszłych środków finansowych na rzecz aktualnie dostępnych. Wynika ona ze zmienności pieniądza w czasie. Obrazuje również stosunek, w jakim przyszły kapitał zrównuje swoją wartość z kapitałem bieżącym. Daje ona także informację, z jakiej części środków przyszłych jednostka jest skłonna zrezygnować, aby zamienić je w środki bieżące. Służy do dyskontowania przyszłych zobowiązań, w tym rezerw aktuarialnych na świadczenia pracownicze – rezerwy emerytalne, rentowe, nagrody jubileuszowe itp. Stopa dyskonta nie jest zatem jednoznaczna ze stopą zwrotu lub rentownością.

Wysokość stopy dyskonta, zgodnie z zaleceniami MSR 19, powinna być ustalona na podstawie rynkowych stóp zwrotu z obligacji przedsiębiorstw, a termin wykupu obligacji powinien być zgodny z szacunkowym terminem realizacji świadczeń. Jeżeli rynek obligacji przedsiębiorstw nie jest mocno rozwinięty, czego przykład stanowi rynek polski, możliwe jest zastosowanie rynkowych stóp zwrotu z obligacji skarbowych.

Stopa dyskonta ma bardzo duży wpływ na wysokość rezerwy pracowniczych. Na koniec 2019 roku oscylowała ona w okolicach 2,00 punktów procentowych. Jej spadek w stosunku do roku poprzedniego o ok. 1,00 punkt procentowy znacznie wpłynie na wysokość aktuarialnych rezerw pracowniczych. Szacuje się, że w zależności od terminu zapadalności poszczególnych rezerw pracowniczych, zmiana ta będzie na poziomie od około 5 do nawet kilkunastu procent wartości szacowanych rezerw w zależności od terminu zapadalności rezerw pracowniczych.

W związku ze spadkiem stopy dyskonta, wzrośnie wysokość rezerw aktuarialnych na odprawy emerytalne czy nagrody jubileuszowe. Im bowiem niższa wartość stopy dyskontowej, tym wysokość rezerw pracowniczych jest wyższa. To jednak, w jakim stopniu zmiana stopy dyskonta wpłynie na wysokość poszczególnych rezerw pracowniczych, zależy od profilu zapadalności każdego ze świadczeń. Najlepiej zobrazować to może zestawienie przywołanych powyżej rezerw na świadczenia emerytalne oraz na nagrody jubileuszowe. Średni termin zapadalności dla świadczenia emerytalnego (czyli świadczenia po okresie zatrudnienia pracownika) jest dłuższy niż termin zapadalności dla nagród jubileuszowych (czyli świadczenia, które wypłacane jest w trakcie zatrudnienia pracownika). Ponieważ wartość stopy dyskonta ma większy wpływ na świadczenia z dłuższym terminem zapadalności, to jej przywołany spadek spowoduje bardziej znaczące zmiany w wysokość rezerw emerytalnych.

Dokonując aktuarialnej wyceny rezerw pracowniczych, aktuariusz bierze również pod uwagę inne, równie istotne założenia aktuarialne. Należą do nich przede wszystkim stopa wzrostu wynagrodzeń pracowników oraz rotacja pracowników w danej jednostce, dlatego wpływ spadku stopy dyskonta może być wzmocniony lub osłabiony w zależności od zachowania się pozostałych założeń aktuarialnych (aktuariusz powinien dobrać je w sposób, który najlepiej odzwierciedla aktualne trendy rozwoju danego przedsiębiorstwa, branży oraz ogólne trendy gospodarcze – np. związane ze wzrostem płacy minimalnej, spadkiem bezrobocia itp.).

Zobacz również:

Rezerwy aktuarialne na nagrody jubileuszowe
Aktuarialna wycena rezerw pracowniczych – najważniejsze zagadnienia wyceny świadczeń pracowniczych
PPK – Pracownicze Plany Kapitałowe
Rezerwy na niewykorzystany urlop wypoczynkowy – zasady wyznaczania rezerw
Świadczenie emerytalne: czy okres studiów wlicza się do przyszłej emerytury?