Założenia aktuarialne w wycenie rezerw pracowniczych: stopa wzrostu wynagrodzeń

Wycena rezerw na świadczenia pracownicze, w tym rezerwy na odprawy emerytalne, odprawy rentowe i nagrody jubileuszowe, wymaga od aktuariusza uwzględnienia wielu założeń demograficznych i makroekonomicznych. Oprócz przedstawionych wcześniej – rotacji pracowników oraz stopy dyskontowej – należy do nich także stopa wzrostu wynagrodzeń pracowników w jednostce. Założenia te są kluczowe dla aktuarialnej wyceny rezerw pracowniczych, a ich niewłaściwe oszacowanie i zastosowanie może skutkować przeszacowaniem lub niedoszacowaniem wysokości rezerw.

Uwzględniany podczas wyceny rezerw na świadczenia pracownicze wzrost wynagrodzeń powinien opierać się na indywidualnej analizie jednostki. Jego stopa powinna zostać oszacowana na podstawie polityki płacowej spółki oraz czynników warunkujących wzrost płac – w tym lokalną sytuację na rynku pracy oraz bezrobocie. Indywidualne podejście do każdej jednostki jest ważne z powodu różnic w wynagrodzeniach w różnych sektorach gospodarki oraz różnic występujących w podobnych branżach, ale wśród firm funkcjonujących w odmiennych obszarach geograficznych.

Dokonując wyceny rezerw pracowniczych aktuariusz powinien przyjąć odpowiedni poziom wzrostu wynagrodzeń. Poziom ten zagwarantowany jest pracownikom jednostki w jej wewnętrznych uregulowaniach – w układzie zbiorowym pracy, regulaminie wynagrodzenia – lub jest zwyczajowo oczekiwany, np. w ramach poziomu inflacji. Jednak w większości jednostek prawo to nie jest pracownikom zagwarantowane – w tej sytuacji podczas wyceny aktuariusz przyjmuje oczekiwany przyszły wzrost stopy wynagrodzeń.

Wartość stopy wzrostu wynagrodzeń używana do wyceny aktuarialnej rezerw pracowniczych – odpraw emerytalnych, rentowych itp. – uzależniona jest od założeń, które dotyczą poszczególnych pracowników jednostki, w tym:
- staż pracy
- poziom wykształcenia
- charakter ścieżki rozwoju
- lata pozostające do osiągnięcia wieku emerytalnego itp.

Stopa wzrostu wynagrodzeń ma znaczący wpływ na aktuarialną wysokość rezerw na świadczenia pracownicze. Im wyższa jest wartość stopy wzrostu wynagrodzeń, tym wysokość rezerw na odprawy emerytalne, rentowe czy nagrody jubileuszowe, jest wyższa. Szacuje się – w zależności od horyzontu czasowego – że zmiana wartości stopy wzrostu wynagrodzeń o 1,00 punkt procentowy może zmienić wysokość rezerw pracowniczych o 5-10 punktów procentowych. Nieodpowiednie jej zastosowanie może ponadto spowodować nieadekwatne zmiany w zyskach i stratach aktuarialnych.

Zgodnie z zalecaniami Międzynarodowego Standardu Rachunkowości nr 19 (MSR 19) Świadczenia pracownicze, Krajowego Standardu Rachunkowości nr 6 (KSR 6) i Krajowego Standardu Aktuarialnego nr 1 (KSA 1) wszystkie zastosowane podczas wyceny rezerw założenia aktuarialne powinny być do siebie wzajemnie dopasowane oraz powinny opierać się na odpowiednich oczekiwaniach rynkowych obejmujących okres, w jakim przewidywana jest wypłata zobowiązania wobec pracownika. Ze względu na wysoką istotność dla wyliczeń rezerw pracowniczych przyjętych do ich wyceny założeń, powyższe standardy rachunkowości rekomendują, aby podczas wyceny rezerw pracowniczych korzystać z pomocy licencjonowanego aktuariusza zatrudnianego przez profesjonalne biuro aktuarialne.

Zobacz również:

Założenia aktuarialne w wycenie rezerw pracowniczych: rotacja pracowników
Założenia aktuarialne w wycenie rezerw pracowniczych: stopa dyskonta
PPK – informacje dla pracowników
Rezerwy na niewykorzystany urlop wypoczynkowy – zasady wyznaczania rezerw
Rezerwy pracownicze: 5 najważniejszych pytań o wycenę rezerw na świadczenia pracownicze