Aktuariusz – osoba uprawniona do wyceny rezerw na świadczenia pracownicze

Wraz z zamknięciem roku finansowego firmy stają przed obowiązkiem wyceny rezerw na świadczenia pracownicze – odprawy emerytalne, odprawy rentowe, nagrody jubileuszowe itp. Zwłaszcza te, które wyceny rezerw pracowniczych dokonują po raz pierwszy, zadają sobie pytania, kto jest uprawniony do wyceny rezerw i jakie będą konsekwencje, jeżeli wyceny aktuarialnej dokona niewłaściwy podmiot.

Podstawowymi dokumentami rekomendującymi aktuariusza jako osobę, która powinna dokonać wyceny rezerw na świadczenia pracownicze są Międzynarodowy Standard Rachunkowości nr 19 (MSR 19), Krajowy Standard Rachunkowości nr 6 (KSR 6) oraz Krajowy Standard Aktuarialny nr 1 (KSA 1).

Pracę aktuariusza – specjalisty w zakresie matematyki, statystyki i rachunku prawdopodobieństwa – reguluje ustawa o działalności ubezpieczeniowej, a także szczegółowe rozporządzenie Ministra Finansów. Wpisanie na listę aktuariuszy wymaga zdania przez kandydata specjalnego egzaminu przez komisją powołaną przez Ministra Finansów oraz posiadania wyższego wykształcenia. Egzamin aktuarialny jest skomplikowany – składa się z 4 części obejmujących matematykę finansową, matematykę ubezpieczeń życiowych, matematykę ubezpieczeń majątkowych oraz rachunek prawdopodobieństwa i statystykę. Tak wiele wymagań stawianych przed kandydatem na aktuariusza sprawia, że posiada on niezbędną wiedzę i przygotowanie do prawidłowego wyznaczenia rezerw na świadczenia pracownicze.

Odpowiednie przygotowanie aktuariusza istotne jest dla wyceny rezerw pracowniczych również ze względu na stopień skomplikowania wyceny. Oszacowanie rezerw na odprawy emerytalne czy nagrody jubileuszowe wiąże się z odpowiednim zastosowaniem wielu założeń makroekonomicznych i demograficznych. Należą do nich przede wszystkim stopa wzrostu wynagrodzeń, stopa dyskonta oraz rotacja pracowników w spółce. Nieodpowiednie zastosowanie założeń aktuarialnych może skutkować przeszacowaniem lub niedoszacowaniem wysokości rezerw pracowniczych.

Błędne wartości w wysokości aktuarialnej rezerw na świadczenia pracownicze mogą być także wynikiem nieodpowiedniej interpretacji regulacji odnoszących się do wypłacanych przez jednostkę świadczeń pracowniczych. Wypłaty niektórych świadczeń pracowniczych regulowane są przez zapisy Kodeksu Pracy – należą do nich odprawy emerytalne czy rentowe. Niektóre jednak – jak na przykład nagrody jubileuszowe – nie są zagwarantowane zapisami KP. Regulują je bowiem w spółce regulamin wynagradzania lub zakładowy układ zbiorowy pracy. To właśnie ich odpowiednia interpretacja dokonana przez aktuariusza jest kluczowa dla prawidłowości wyceny rezerw pracowniczych. Aktuariusz, posiadając wiedzę oraz doświadczenie zawodowe, udzieli pomocy przy przygotowaniu danych niezbędnych do wyceny aktuarialnej oraz sprawdzi spójność danych przedstawionych przez spółkę.

Rezultatem wyceny rezerw na świadczenia pracownicze jest raport aktuarialny. Powinien on zostać podpisany przez licencjonowanego aktuariusza, zawierać jego imię, nazwisko oraz numer wpisu do rejestru aktuariuszy. Dokument pozbawiony powyższych składowych nie powinien zostać wykorzystany do celów sprawozdawczych czy zarządczych.

Podsumowując, rola aktuariusza podczas wyceny rezerw na odprawy emerytalne, rentowe, pośmiertne, nagrody jubileuszowe itp. jest kluczowa. Wycena dokonana przez osobę inną niż licencjonowany aktuariusz może zostać podważona podczas badania sprawozdania finansowego.

Zobacz również:

Założenia aktuarialne w wycenie rezerw pracowniczych: stopa wzrostu wynagrodzeń
Rezerwy na świadczenia pracownicze – kiedy spółka powinna dokonać na nie wyceny?
Rezerwy pracownicze (rezerwy na odprawy emerytalne), a Pracownicze Plany Kapitałowe (PPK)
Wycena przedsiębiorstwa / spółki – analiza danych niezbędnych do wyceny firmy
Rezerwy na niewykorzystany urlop wypoczynkowy – zasady wyznaczania rezerw