GUS opublikował nowe tablice trwania życia – skutki z perspektywy biura aktuarialnego

Opublikowane 30 lipca br. przez GUS tablice trwania życia wskazują wyraźnie, iż jakość życia i zdrowie naszej populacji wracają do wyższego poziomu. Dane GUS obejmują analizę trwania życia w Polsce w 2023 roku.
Zgodnie z publikacją GUS, zakładając hipotetycznie, że warunki umieralności utrzymają się na poziomie obserwowanym w 2023 roku, to urodzony w takich warunkach noworodek płci męskiej dożyje 74,7 roku, zaś noworodek płci żeńskiej – 82 lata. W stosunku do warunków z ubiegłego roku jest to wzrost odpowiednio o 1,3 roku dla płci męskiej oraz 0,9 roku dla płci żeńskiej. Wartości są także wyższe od prognozowanych przez GUS przed pandemią. Można zatem stwierdzić, że populacyjnie powróciliśmy w zakresie średniego dalszego trwania życia do tendencji wzrostowej.

Co z emeryturami?

Pojawia się naturalne pytanie co z emerytami oraz pracownikami, którzy w najbliższym czasie przejdą na emeryturę. Wysokość emerytury w Polsce zależy m.in. od śmiertelności w naszej populacji. Reguluje to ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Ściśle określone jest także źródło pozyskiwania informacji o średnim dalszym trwaniu życia kobiet i mężczyzn. Mianowicie są to specjalne tablice publikowane przez GUS, ale nie w lipcu lecz w marcu. Poprzednio pisaliśmy o tym w marcowym wpisie: Najnowsze tablice dalszego trwania życia - publikacja GUS na potrzeby naliczania emerytur przez ZUS
Zatem nowe tablice trwania życia opublikowane w lipca nie wpłyną na ustalanie wysokości emerytury. Na te potrzeby GUS opublikował specjalne dane na wiosnę. Tablice tworzone na potrzeby ZUS-u obejmują wiek 30-90 z dokładnością do miesięcy oraz bez podziału na płeć. Są to zatem inne, mocno skrojone na potrzeby ZUS zestawienia. W każdym razie, ogólna zasada jest taka, że skutkiem wydłużania się średniego dalszego trwania życia jest zmniejszanie wysokości świadczeń emerytalnych, które są przyznawane w danym okresie.

Co z odprawami emerytalnymi?

Wysokość odprawy emerytalnej nie zależy od śmiertelności populacji Polski ani w danej firmie. Kwotę odprawy emerytalnej w minimalnej wysokości reguluje kodeks pracy, a zwiększyć ją może wewnętrzny regulamin lub ZUZP. Zatem nowe tablice trwania życia nie wpływają wprost na wysokość odpraw emerytalnych.

A co z rezerwą na odprawy emerytalne?

Co innego rezerwy na odprawy emerytalne. Te tworzone są z przyjęciem założenia śmiertelności. Chodzi o to, że większość pracowników dożywa wieku emerytalnego, ale nie wszyscy. Taka rzeczywistość jest zamodelowana przez odpowiednie wskaźniki śmiertelności w modelu wyceny rezerw emerytalnych przez aktuariusza. Najogólniej mówiąc niższa śmiertelność to wyższe rezerwy emerytalne, co jest zgodne z intuicją, ponieważ więcej osób dożywa do emerytury. Jednak wrażliwość rezerwy emerytalnej na zmiany śmiertelności w Polsce jest stosunkowo mała. Można więc skonkludować, że nowe wartości w tablicy trwania życia wpływają na kwotę rezerw na odprawy emerytalne, a nawet na wszystkie inne rezerwy pracownicze. Szczegóły ustala aktuariusz w wycenie aktualizującej poprzednie kwoty rezerw z ksiąg. Aktuariusz korzysta ze standardowych tablic trwania życia publikowanych w lipcu, obejmujących wiek 0-100 lat, podział na płeć oraz prezentację danych w latach.

Inne rezerwy aktuarialne na świadczenia pracownicze

Tablice trwania życia są wykorzystywane przez aktuariusza w modelu wyceny rezerw do oceny prawdopodobieństwa śmierci pracowników w danej firmie. Aktuariusz nie tylko uaktualnia rocznik tablic trwania życia, ale też w razie potrzeby odpowiednie korekty wskaźników gusowskich. Obserwowana niższa śmiertelność w Polsce, czyli dłuższe dalsze trwanie życia na ogół generuje spadki kwot rezerw na świadczenia wypłacane po okresie zatrudnienia (co do wówczas zasady wiek byłego pracownika jest bardziej zaawansowany). Przykładem takich rezerw na świadczenia po okresie zatrudnienia są rezerwy na odprawy pośmiertne. Rezerwy na długoterminowe świadczenia pracownicze są natomiast mniej wrażliwe na zmiany w modelu śmiertelności. Wynika to przede wszystkim z niższych prawdopodobieństw śmierci u młodszych pracowników. Może się zatem okazać, że w przypadku niektórych świadczeń rezerwy nie ulegną istotnym zmianom ze względu na aktualizację rocznika tablic trwania życia.

Najnowsze tablice trwania życia można pobrać tutaj: https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ludnosc/trwanie-zycia/


Czytaj także:

Nowa prognoza inflacji według Narodowego Banku Polskiego

Płaca minimalna na 2025 rok – propozycja Rządu. Wpływ na rezerwy na świadczenia pracownicze

Wzrost rentowości obligacji skarbowych generuje spadki aktuarialnych rezerw pracowniczych