Cele i zakres stosowania KSA nr 1 „Wycena zobowiązań z tytułu świadczeń pracowniczych”

Uchwała o wprowadzeniu Krajowego Standardu Aktuarialnego nr 1 „Wycena zobowiązań z tytułu świadczeń pracowniczych” została podjęta 25 marca 2015 roku przez Walne Zebranie Polskiego Stowarzyszenia Aktuariuszy.

Celem Krajowego Standardu Aktuarialnego nr 1 jest określenie zasad postępowania , jakie powinny być przestrzegane podczas wyceny zobowiązań z tytułu świadczeń pracowniczych, która dokonywana jest przez licencjonowanego aktuariusza na potrzeby sprawozdawczości finansowej zgodnie z Ustawą o rachunkowości oraz Międzynarodowymi Standarami Sprawozdawczości Finansowej.

Krajowy Standard Aktuarialny nr 1 zawiera m.in.:
- opis zasad komunikacji z podmiotem, którego zobowiązania są wyceniane,
- reguły metodyczne,
- obowiązkowe oraz opcjonalne elementy raportu aktuarialnego, a także wytyczne do tych elementów.

Standard praktyki Polskiego Stowarzyszenia Aktuariuszy ustanawia reguły pracy aktuariusza podczas wyceny rezerw na świadczenia pracownicze w Polsce.

Zaleca się stosowanie Krajowego Standardu Aktuarialnego nr 1 zarówno wszystkim członkom Polskiego Stowarzyszenia Aktuariuszy, jak i osobom, które nie są członkami PSA. Stosowanie przez wszystkich jednolitego standardu aktuarialnego może przyczynić się do budowy zaufania odbiorcy do aktuariusza.

Omawiany standard odnieść należy do typowych sytuacji, jakie aktuariusz może spotkać podczas pracy nad wyceną rezerw na świadczenia pracownicze w Polsce. Jeżeli jednak określona sytuacja nie została ujęta w przepisach standardu, aktuariusz powinien kierować się swoją zawodową oceną oraz doświadczeniem. KSA 1 nie powinien być stosowany jako przedmiot interpretacji, które naruszają ogólnie przyjęte zasady etyki zawodowej, powinien być natomiast stosowany w dobrej wierze. Jeżeli aktuariusz w wycenie stosuje KSA 1, zaznacza to w swojej opinii.

Krajowy Standard Aktuarialny nr 1 opisuje zobowiązania z tytułu świadczeń klasyfikowanych przez Międzynarodowy Standard Rachunkowości na 19 „Świadczenia pracownicze” jako świadczenia po okresie zatrudnienia oraz inne długoterminowe świadczenia pracownicze, które wynikają przede wszystkim z:
• zapisów Kodeksu Pracy w zakresie odpraw płaconych przez pracodawcę na rzecz jego pracowników bądź członków ich rodzin,
• zapisów innych ustaw oraz przepisów branżowych w zakresie świadczeń pracowniczych płaconych przez pracodawcę na rzecz pracowników, byłych pracowników będących rencistami lub emerytami bądź członków ich rodzin,
• programów sformalizowanych bądź niesformalizowanych ustaleń pomiędzy jednostką a jej pracownikami,
• wymogów prawnych lub ustaleń branżowych, które zobowiązują jednostkę do wpłacenia składek na rzecz programów krajowych, państwowych, branżowych oraz innych programów wielozakładowych,
• niesformalizowanych praktyk powodujących powstanie zwyczajowo oczekiwanego zobowiązania; praktyki te powstają, kiedy jednostka nie możliwości niezapłacenia świadczeń pracowniczych.

Zapisami Krajowego Standardu Aktuarialnego nr 1 nie są objęte:
- kapitałowe świadczenia pracownicze (płatności w formie akcji i instrumentów pochodnych),
- świadczenia z tytułu rozwiązania stosunku pracy,
- krótkoterminowe świadczenia pracownicze, np. niewykorzystane urlopy wypoczynkowe.

Zobowiązania te podlegają wycenie na potrzeby rachunkowości i wraz z wynikami dotyczącymi świadczeń objętych KSA 1 mogą być prezentowane w jednym raporcie.

Świadczenia pracownicze występujące w Polsce można podzielić wg MSR 19 na:
a) świadczenia po okresie zatrudnienia (program określonych świadczeń):
- odprawy emerytalne, rentowe, pośmiertne,
- ekwiwalenty energetyczne, barbórkowe itp. dla byłych pracowników,
- odpisy na Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych oraz inne odpisy tego typu, np. ulgi transportowe, deputaty węglowe w części przeznaczonej dla obecnych i przyszłych emerytów,
- opieka medyczna po okresie zatrudnienia,
- ubezpieczenie na życie po okresie zatrudnienia,
- inne świadczenia pracownicze po okresie zatrudnienia;
b) inne świadczenia długoterminowe:
- nagrody jubileuszowe,
- inne świadczenia pracownicze z tytułu długiego stażu pracy zapadalne w okresie zatrudnienia, jeżeli zobowiązanie z ich tytułu powstaje po min. 12 miesiącach od daty rozpoczęcia wypracowywania świadczenia.