Wycena rezerw na świadczenia pracownicze – elementy raportu aktuarialnego (cz. III)

Krajowy Standard Aktuarialny nr 1 określa minimalne wymagania względem raportu aktuarialnego z wyceny rezerw na świadczenia pracownicze, m.in. rezerw na odprawy emerytalne, odprawy rentowe i pośmiertne, nagrody jubileuszowe itp.

Raport z wyceny rezerw na świadczenia pracownicze powinien zawierać przede wszystkim:
- określenie, czy raport jest zgodny z Krajowym Standardem Aktuarialnym nr 1,
- określenie, z jakim standardem zgodna jest prezentacja wyników,
- opis świadczeń pracowniczych, dla których przygotowywana jest wycena przyszłych zobowiązań,
- opis danych o pracownikach jednostki, które są używane do wyliczeń,
- opis modelu prawdopodobieństwa użytego do wyceny, uwzględniający przede wszystkim naturalną rotację pracowników,
- opis danych o historycznych odejściach i rotacji pracowników z jednostki użytych do wyliczeń,
- datę sporządzenia wyceny aktuarialnej,
- imię, nazwisko oraz podpis osoby dokonującej wyceny aktuarialnej, a w przypadku aktuariusza – numer wpisu do rejestru aktuariuszy.

Krajowy Standard Aktuarialny nr 1 określa również minimalne elementy raportu aktuarialnego zgodnego z Krajowym Standardem Rachunkowości nr 6 oraz Międzynarodowym Standardem Rachunkowości nr 19.

Minimalne elementy raportu dotyczącego rezerw na świadczenia pracownicze zgodnego z Krajowym Standardem Rachunkowości nr 6 (KSR 6)

Raport aktuarialny z wyceny rezerw na świadczenia pracownicze powinien zawierać informację, jaki jest zakres ujawnień wymagany przez KSR 6. Jeżeli jednostka zleci przygotowanie wyceny wg wariantu porównawczego rachunku zysków i strat, raport powinien zawierać minimum poniższe elementy:
a) wynagrodzenia - koszty bieżącego i przeszłego zatrudnienia w części związanej z tzw. wartością brutto wynagrodzenie – bez ZUS-u pracodawcy,
b) pozostałe koszty rodzajowe – są to koszty bieżącego i przeszłego zatrudnienia dla świadczeń na rzecz osób trzecich, które nie są zaliczane do wynagrodzeń i świadczeń dla pracowników jednostki, np. odprawy pośmiertne, odpisy Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych dla emerytów oraz inne świadczenia dla emerytów),
c) ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia – są to koszty bieżącego i przeszłego zatrudnienia powiązane z tzw. ZUS-em pracodawcy,
d) inne przychody lub koszty operacyjne – są to zyski i straty aktuarialne z uzgodnienia bilansu otwarcia z bilansem zamknięcia,
e) koszty finansowe/odsetki – to przeniesione odsetki netto od zobowiązania netto z uzgodnienia bilansu otwarcia z bilansem zamknięcia.

Jeżeli jednostka zleci wykonanie zestawienia wg wariantu kalkulacyjnego rachunku zysków i strat, raport powinien zawierać co najmniej poniższe elementy:
a) koszty ogólnego zarządu – są to koszty bieżącego i przeszłego zatrudnienia dotyczące pracowników administracyjnych,
b) koszty wytworzenia i sprzedaży – to koszty bieżącego i przeszłego zatrudnienia dotyczące pozostałych pracowników, np. związanych z pracami produkcyjnymi,
c) inne przychody bądź koszty operacyjne – to przeniesione zyski i straty aktuarialne z uzgodnienia bilansu otwarcia wraz z bilansem zamknięcia,
d) koszty finansowe/odsetki – są to przeniesione odsetki netto od zobowiązania netto z uzgodnienia bilansu otwarcia z bilansem zamknięcia.

Krajowy Standard Rachunkowości nr 6 stanowi również, że raport z wyceny aktuarialnej rezerw na świadczenia pracownicze powinien zawierać informację dodatkową o zmianie stanu rezerw określając minimum poniższe elementy:
• stan na początek okresu,
• zwiększenia,
• wykorzystania,
• rozwiązanie,
• stan na koniec okresu.

Wykorzystanie są to kwoty rezerw pracowniczych pomniejszone w związku z rozliczeniem z bieżącymi zobowiązaniami z tytułu świadczeń pracowniczych.

Rozwiązanie są to koszty przeszłego zatrudnienia, zyski lub straty aktuarialne, a także skutki połączenia jednostek gospodarczych lub zbycia oraz transfery istotnej liczby pracowników (o ile wszystkie one były ujemne).

Zwiększenia to koszty bieżącego zatrudnienia, koszty przeszłego zatrudnienia (o ile były dodatnie), odsetki netto od zobowiązania netto, zyski i straty aktuarialne (o ile były dodatnie), a także skutki połączenia jednostek gospodarczych lub ich zbycia oraz transfery istotnej liczby pracowników (o ile były dodatnie).

Raport z wyceny rezerw aktuarialnych na odprawy emerytalne, rentowe, pośmiertne, nagrody jubileuszowe itp. – zgodnie z KSR 6 – powinien zawierać także informację o terminach płatności wynikających ze świadczeń. Oczekiwane przepływy pieniężne należy zaprezentować co najmniej dla każdego z pięciu lat, każde ze świadczeń pracowniczych powinno zostać zaprezentowane osobno.

Minimalne elementy raportu dotyczącego rezerw na świadczenia pracownicze zgodnego z Międzynarodowym Standardem Rachunkowości nr 19 (MSR 19)

Raport aktuarialny z wyceny rezerw na świadczenia pracownicze, zgodny z MSR 19, powinien zawierać informację, jaki jest zakres ujawnień wymaganych przez ten standard.

Raport powinien zawierać rozbicie zysków lub strat aktuarialnych, które powstały w bieżącym okresie, uwzględniając poniższe elementy:
a) korekta założeń aktuarialnych ex post,
b) zmiany założeń demograficznych,
c) zmiany założeń finansowych.

Raport aktuarialny z wyceny rezerw na odprawy emerytalne, rentowe, nagrody jubileuszowe itp. powinien także zawierać analizę wrażliwości na każde istotne założenie aktuarialne. Należą do nich przede wszystkim: rotacja pracowników, założenie stopy dyskontowej i założenia o wzroście podstaw świadczeń pracowniczych. Analiza wrażliwości powinna zostać zaprezentowana przez aktuariusza dla każdego świadczenia osobno. Analiza wrażliwości w raporcie aktuarialnym powinna prezentować, jak zmiana danego parametru wpłynie ilościowo na zmianę rezerw na świadczenia pracownicze.

Raport aktuarialny powinien także zawierać profil zapadalności zobowiązań – zgodnie z MSR 19, aktuariusz powinien zaprezentować podział zobowiązań co najmniej na każde z pięciu najbliższych lat i zagregowanego pozostałego okresu, oczekiwane przepływy pieniężne dla najbliższych pięciu lat, a także durację aktuarialną (średni ważony okres obowiązywania zobowiązania, który uwzględnia dyskonto i prawdopodobieństwo wypłaty).