Wycena rezerw pracowniczych – założenia aktuarialne

Międzynarodowy Standard Rachunkowości nr 19 „Świadczenia pracownicze” stanowi, że podczas wyceny rezerw na świadczenia pracownicze (wyceny rezerw na odprawy emerytalne, rentowe, nagrody jubileuszowe itp.) przyjąć należy wiele założeń aktuarialnych. Podobny zapis znaleźć można również w Krajowym Standardzie Rachunkowości nr 6 "Rezerwy, bierne rozliczenia międzyokresowe kosztów, zobowiązania warunkowe". Założenia te – finansowe i demograficzne – mają znaczący wpływ na wysokość rezerw na świadczenia pracownicze.

Aktuariusz, dokonując wyceny rezerw na świadczenia pracownicze – bierze pod uwagę ogólnodostępne źródła, uwzględnia również faktyczne bądź przewidywalne wartości danych wskaźników na dzień bilansowy. Wartości te powinny być ustalone według najlepiej oszacowanych na dany dzień obliczeń.

Do najważniejszych założeń, które mają znaczący wpływ na wysokość rezerwy na świadczenia pracownicze należą:
1. Stopa dyskontowa
2. Rotacja pracowników
3. Stopa wzrostu wynagrodzeń

Stopa dyskontowa

Szacowana przez aktuariusza wartość rezerw na świadczenia pracownicze, m.in. rezerwy na nagrody jubileuszowe, odprawy emerytalne, rentowe, pośmiertne, niewykorzystane urlopy itp. powinna uwzględniać zmiany wartości pieniądza w czasie. Przyszłe zobowiązania pracownicze powinny być zatem zdyskontowane na dzień bilansowy. Stopa dyskonta, inaczej współczynnik dyskontujący, określona jest za pomocą poniższego wzoru:
v=1/(1+i)^n

gdzie,
v - współczynnik dyskontujący,
i - stopa dyskontowa,
n - liczba lat.

MSR 19 zaleca, aby wartość stopy dyskontowej była ustalona na podstawie rynkowych stóp zwrotu z obligacji przedsiębiorstw, a termin wykupu obligacji powinien być zgodny z szacunkowym terminem realizacji świadczeń. Możliwe jest również stosowanie rynkowych stóp zwrotu z obligacji skarbowych, jeśli rynek obligacji przedsiębiorstw nie jest rozwinięty.

Wysokość rezerw jest tym niższa im wyższa jest wysokość stopy dyskontowej.


Rotacja pracowników

Zgodnie z zaleceniami MSR 19, prawdopodobieństwo rezygnacji pracownika z zatrudnienia należy brać pod uwagę podczas wyceny rezerw na świadczenia pracownicze. Szacowanie to powinno być oparte na analizie jednostki, dlatego też wykorzystywać należy rzeczywiste dane o odejściach pracowników z firmy. Szacują rotację pracowników należy także analizować szczegółowe dane, takie jak wiek i staż pracy, co pozwoli na dogłębną analizę rotacji.

Im wyższa jest wysokość rotacji pracowników tym niższa wysokość rezerwy na świadczenia pracownicze.

Stopa wzrostu wynagrodzeń

Jest ona podstawowym założeniem aktuarialnym. Dokonujący wyceny rezerw pracowniczych, należy przyjąć taki poziom stopy wzrostu wynagrodzeń, jaki zagwarantowany jest pracownikom w regulaminie wynagradzania lub układzie zbiorowym pracy bądź zwyczajowo oczekiwany. Niewłaściwe oszacowanie stopy wzrostu wynagrodzeń może wpłynąć na nieprawidłowe oszacowanie rezerw na świadczenia pracownicze.

Wysokość rezerwy na świadczenia pracownicze jest tym wyższa, im wyższa jest wartość stopy wzrostu wynagrodzeń.

Wymienione założenia w głównej mierze wpływają na wysokość wyznaczonej rezerwy na świadczenia pracownicze, nie są jednak jedynymi, które należy brać pod uwagę podczas aktuarialnej wyceny rezerw.

Zobacz również:

5 powodów, dla których wyceny rezerw pracowniczych powinien dokonać aktuariusz
Cele i zakres stosowania KSA nr 1
KSR 6 – metodologia wyceny rezerw na świadczenia pracownicze