Rezerwy pracownicze: 5 najważniejszych pytań o wycenę rezerw na świadczenia pracownicze

Zakończenie roku kalendarzowego w wielu spółkach wiąże się również z zamknięciem roku bilansowego. Pojawia się wówczas wiele pytań dotyczących zasadności wyceny rezerw pracowniczych, metodologii, a także uprawnionych do tego podmiotów. Poniżej postaramy się odpowiedzieć na najważniejsze z nich.



1. Które podmioty powinny dokonać wyceny rezerw na świadczenia pracownicze?
Ciążący na jednostkach obowiązek wyceny rezerw pracowniczych wynika m.in. z ustawy o rachunkowości, Krajowego Standardu Rachunkowości nr 6 (KSR 6) oraz Międzynarodowego Standardu Rachunkowości nr 19 (MSR 19). Stanowią one o obowiązku dokonywania biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów, które wynikają z obowiązku przyszłych świadczeń pracowniczych, związanych z bieżącą działalnością jednostki. Do tworzenia rezerw na świadczenia pracownicze zobowiązane są zatem wszystkie podmioty, które zobligowane są – na podstawie przepisów prawa, umów o pracę lub wewnętrznych uregulowań - do wypłaty świadczeń pracowniczych, a ich wysokość jest istotna.

2. Które rezerwy pracownicze wyceniane są najczęściej?
Do rezerw pracowniczych najczęściej wycenianych należą:
- rezerwy na nagrody jubileuszowe
- rezerwy na odprawy emerytalne
- rezerwy na odprawy rentowe
- rezerwy na odprawy pośmiertne
- rezerwy na niewykorzystane urlopy
- zakładowy fundusz świadczeń socjalnych
- ekwiwalent energetyczne
- świadczenia medyczne
- deputaty węglowe.

3. Jak często należy wyznaczać rezerwy pracownicze?
Art. 28 ust.1 pkt 9 ustawy o rachunkowości stanowi, że każda jednostka powinna dokonać wyceny rezerw na świadczenia pracownicze nie rzadziej niż na dzień bilansowy w uzasadnionej, wiarygodnie oszacowanej wartości.

4. Kto uprawniony jest do wyceny rezerw pracowniczych?
Rekomendowanym przez UoR, KSR 6 i MSR 19 podmiotem do wyceny rezerw na świadczenia pracownicze jest licencjonowany aktuariusz zatrudniany przez biura aktuarialne. Ustalenie wysokości rezerw wiąże się bowiem z uwzględnieniem wielu długookresowych założeń makroekonomicznych i demograficznych. Należą do nich m.in. śmiertelność, rotacja zatrudnienia, stopa dyskontowa itp. – wszystko w perspektywie czasowej kilkudziesięciu lat (np. dla nowozatrudnionego 20-letniego pracownika, mężczyzny, rezerwy na odprawy emerytalne należy policzyć w perspektywie jego przejścia na emeryturę, czyli 45 lat, a rezerwę na ZFŚS w perspektywie granicznych dat wynikających z Polskich Tablic Trwania Życia, czyli 80 lat! Aktuariusz jest specjalistą w dziedzinie matematyki finansowej, statystyki i rachunku prawdopodobieństwa, dlatego jest najodpowiedniejszą do tego osobą.

 

5. Jaką metodę stosuje się do wyceny rezerw pracowniczych?
Międzynarodowy Standard Rachunkowości nr 19 „Świadczenia pracownicze” stanowi, że do wyceny rezerw na świadczenia pracownicze należy stosować tzw. metodę prognozowanych uprawnień jednostkowych (inaczej zwaną metodą świadczeń narosłych w stosunku do stażu pracy) – taką samą metodologię rekomenduje także Krajowy Standard Rachunkowości nr 6. Zgodnie z nią, wysokość przyszłych świadczeń pracowniczych obliczana jest jako nagromadzona część przyszłych świadczeń uwzględniająca szacowany wzrost wynagrodzeń stanowiący podstawę wymiaru przyszłych świadczeń (z uwzględnieniem prawdopodobieństw otrzymania przyszłych świadczeń oraz odpowiednio zdyskontowanych).