Pracownicze Plany Kapitałowe (PPK)

Ustawa określa zasady gromadzenia środków w pracowniczych planach kapitałowych, zwanych dalej „PPK”, zawierania umów o zarządzanie PPK i umów o prowadzenie PPK, finansowania i dokonywania wpłat do PPK oraz dokonywania wypłat transferowych, wypłat i zwrotu środków zgromadzonych w PPK.


Poniżej przedstawiamy informację zamieszczoną na oficjalnej stronie Prezydenta RP sprawie ustawy z dnia 4 października 2018 r. o pracowniczych planach kapitałowych.

Celem ustawy jest wprowadzenie regulacji prawnych tworzących powszechny system dobrowolnego oszczędzania, w ramach pracowniczych planów kapitałowych, na zabezpieczenie potrzeb osoby po ukończeniu 60. roku życia. Ustawa z dnia 4 października 2018 r. o pracowniczych planach kapitałowych daje nowe możliwości w zakresie zabezpieczenia dodatkowych środków finansowych obok świadczeń emerytalnych z powszechnego systemu zabezpieczenia emerytalnego.

Zakładanym skutkiem funkcjonowania ustawy ma być poza zwiększeniem zabezpieczenia finansowego Polaków na starość oraz rozwój lokalnego rynku kapitałowego, który powinien się przyczynić do wzmocnienia rozwoju gospodarczego kraju.
Ustawa reguluje m.in. zasady gromadzenia środków finansowych w PPK, zawierania umów o zarządzenie i prowadzenie PPK, finasowania i dokonywania wpłat do PPK, wypłat transferowych, wypłat i zwrotu środków gromadzonych w PPK, lokowania środków finansowych PPK, nadzoru nad PPK, podziału środków w przypadku rozwodu, unieważnienia małżeństwa, śmierci uczestnika PPK, koszty zarządzania PPK.

Najistotniejsze elementy systemu wprowadzanego ustawą z dnia 4 października 2018 r. o pracowniczych planach kapitałowych:
1. Ustawa w art. 3 zakłada, że PPK jest tworzony w celu systematycznego gromadzenia oszczędności przez uczestnika PPK z przeznaczeniem na wypłatę po osiągnięciu przez niego 60. roku życia oraz na inne cele określone w ustawie. Dla podkreślenia charakteru gromadzonych środków w PPK, ustawa wskazuje jednoznacznie, że stanowią one prywatną własność uczestnika PPK (art. 3). Ze względu na prywatnoprawny charakter środków zgromadzonych w PPK, a także mając na uwadze cele PPK, ustawa przewiduje szczegółowe zasady podziału środków uczestnika PPK w przypadku:
1) rozwodu lub unieważnienia małżeństwa (rozdział 12 ustawy),
2) jego śmierci (rozdział 13 ustawy).
2. Istotną kwestią rozstrzygniętą w ustawie jest dobrowolność uczestniczenia przez pracownika w PPK. Pracownicy będą automatycznie zapisani do programu, z możliwością wystąpienia z niego w każdej chwili.
3. Ustawa przewiduje, że dla podmiotów zatrudniających co najmniej jedną osobę PPK będzie obligatoryjny tzn. każdy pracodawca będzie musiał wybrać obsługującą go instytucję finansową (zawrzeć umowę o zarządzanie PPK – art. 7). Ustawa reguluje również sposób w jaki podmiot zatrudniający będzie dokonywał wyboru instytucji finansowej, z którą zostanie zawarta umowa o zarządzanie PPK. Ustawa przewiduje, określone wyłączenia z ww. obowiązku (art. 13).
4. Zgodnie z art. 14, podmiot zatrudniający będzie zawierał w imieniu i na rzecz osób zatrudnionych (osób, za które odprowadzane są składki na ubezpieczenie społeczne) w
podmiocie zatrudniającym umowę o prowadzenie PPK. Umowa o prowadzenie PPK będzie zawierana z instytucjami finansowymi, z którymi podmiot zatrudniający zawarł umowę o zarządzanie PPK (art.14).
5. Ustawa w art. 25 przewiduje, że wpłaty dokonywane do PPK będą finansowane z własnych środków przez podmiot zatrudniający i uczestnika. Zgodnie z ustawą, wpłata podstawowa do PPK finansowana przez podmiot zatrudniający będzie wynosiła 1,5% wynagrodzenia, stanowiącego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe uczestnika, o której mowa w ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (art.26). Podmiot zatrudniający będzie mógł zadeklarować w umowie o zarządzanie PPK, dokonywanie wpłaty dodatkowej do PPK w wysokości do 2,5% wynagrodzenia (art. 26
ust. 2). Wpłata dodatkowa będzie mogła być różnicowana dla poszczególnych grup osób zatrudnionych w danym podmiocie zatrudniającym wyróżnionych ze względu na długość okresu zatrudnienia w tym podmiocie albo na podstawie postanowień obowiązującego w tym podmiocie regulaminu wynagrodzeń lub układu zbiorowego pracy (art. 26 ust. 3). Zgodnie z art. 27 ustawy, wpłata podstawowa do PPK finansowana przez uczestnika będzie wynosiła 2% wynagrodzenia. Uczestnik PPK, którego miesięczne wynagrodzenie uzyskiwane z różnych źródeł jest równe lub niższe niż 120% wynagrodzenia minimalnego będzie mógł zadeklarować obniżenie wpłaty podstawowej maksymalnie do 0,5%. Wpłaty finansowane przez uczestnika PPK będą potrącane z wynagrodzenia po jego opodatkowaniu. Ustawa przewiduje, że uczestnik będzie mógł zadeklarować wpłatę dodatkową w wysokości do 2% wynagrodzenia. Łącznie wysokość wpłat dokonywanych przez uczestnika będzie mogła zatem wynieść maksymalnie 4% wynagrodzenia.
6. Dla zwiększenia motywacji do oszczędzania w PPK ustawa przewiduje w art.31 jednorazową wpłatę powitalną w wysokości 250 zł dla każdego uczestnika PPK. Kolejną z zachęt do systematycznego oszczędzania w PPK, jaką przewiduje ustawa, jest dopłata roczna w wysokości 240 zł do rachunku uczestnika w PPK (art.34).
7. Ustawa reguluje zasady zarządzania środkami zgromadzonymi w PPK. Zawiera również regulacje kształtującą politykę inwestycyjną funduszu zdefiniowanej daty, która ma uwzględnić konieczność ograniczania poziomu ryzyka inwestycyjnego w zależności od wieku uczestnika PPK.
8. Ustawa wprowadza limit dla towarzystwa funduszy inwestycyjnych, PTE, pracowniczych towarzystw emerytalnych lub zakładów ubezpieczeń do pobierania wynagrodzenia za zarządzanie funduszem inwestycyjnym, funduszem emerytalnym lub subfunduszem, będących funduszami zdefiniowanej daty, w wysokości nie większej niż 0,5% wartości aktywów netto funduszu inwestycyjnego, funduszu emerytalnego lub subfunduszu w skali roku.
9. W rozdziale 8 ustawy uregulowany został nadzór nad funkcjonowaniem PPK, który będzie sprawowała Komisja Nadzoru Finansowego, w zakresie zgodności z prawem oraz interesem uczestników PPK. W ramach nadzoru, Komisji Nadzoru Finansowego będą przysługiwały wszystkie uprawnienia nadzorcze określone odpowiednio w przepisach ustawy o funduszach inwestycyjnych, ustawy o nadzorze nad rynkiem kapitałowym, ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, ustawy o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej, ustawy o nadzorze ubezpieczeniowym i emerytalnym oraz ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym.
10. Ustawa umożliwia uczestnikom PPK wykorzystanie środków zgromadzonych w PPK przed osiągnieciem przez uczestnika PPK 60. roku życia:
1) na sfinansowanie wkładu własnego wymaganego przy budowie lub przebudowie budynku mieszkalnego, zapłatę części ceny zakupu prawa własności budynku mieszkalnego, lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość lub spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego, nabycia prawa własności nieruchomości gruntowej lub jej części, nabycia udziału we współwłasności budynku mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość lub udziału w nieruchomości gruntowej,
2) w wysokości 25% środków zgromadzonych na rachunku PPK uczestnika PPK w przypadku poważnego zachorowania tego uczestnika PPK, jego małżonka lub dziecka uczestnika PPK – bez konieczności zwracania wykorzystanych na ten cel środków.
11. Ustawa reguluje sposób wypłaty środków zgromadzonych na rachunku PPK uczestnika PPK po osiągnięciu przez niego 60 roku życia. Co do zasady 25% środków zgromadzonych na rachunku PPK uczestnika PPK będzie wypłacane jednorazowo, 75% środków zgromadzonych na rachunku PPK uczestnika PPK będzie wypłacane co najmniej w 120 ratach miesięcznych. Ustawa umożliwia modyfikację, przez uczestnika PPK po osiągnięciu przez niego 60. roku życia, sposobu wypłaty środków zgromadzonych przez niego w PPK.
12. W rozdziale 16 ustawa uregulowała przepisy karne, a w rozdziale 17 przepisy zmieniające mające na celu dostosowanie przepisów różnych ustaw do ustawy o pracowniczych planach kapitałowych w sposób umożliwiający jej funkcjonowanie w obowiązującym systemie prawa.

Ustawa wejdzie w życie z dniem 1 stycznia 2019 (z zastrzeżeniem części przepisów, które wejdą w życie w terminach późniejszych). Jednakże obowiązek zawierania umów o zarządzanie PPK będzie wprowadzany stopniowo (art. 134). W odniesieniu do podmiotów zatrudniających, które zatrudniają co najmniej :
1) 250 osób zatrudnionych według stanu na dzień 31 grudnia 2018 r. - 1 lipca 2019 r.,
2) 50 osób zatrudnionych według stanu na dzień 30 czerwca 2019 r. – od 1 stycznia 2020 r.,
3) 20 osób zatrudnionych według stanu na dzień 31 grudnia 2019 r. – od 1 lipca 2020 r.,
4) dla pozostałych podmiotów zatrudniających – od 1 stycznia 2021 r.

W przypadku podmiotów zatrudniających będących jednostkami sektora finansów publicznych w rozumieniu art. 9 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, ustawa przewiduje rozwiązania szczególne. W odniesieniu do takich podmiotów obowiązek zawarcia umów o zarządzanie PPK powstanie w dniu 1 stycznia 2021 r. (art. 137).